ICD

BUDOWA

Układ ICD składa się z tzw. generatora impulsów oraz podłączonych do niego 1 lub 2 elektrod. Istnieją również układy zawierające 3 elektrody, stosowane w leczeniu niewydolności serca.

Główną częścią całego układu ICD jest generator impulsów – czyli układ elektroniczny odpowiedzialny za wytwarzanie impulsów oraz bateria, które są zamknięte w wykonanej ze stali medycznej obudowie. Bateria jest ogniwem litowym, które może w sposób nieprzerwany pracować przez ok. 5-6 lat. Układ elektroniczny stanowi najważniejszą część ICD. Odpowiada za analizę rytmu serca i steruje siłą wytwarzanych impulsów elektrycznych, które w zależności od potrzeby mają za zadanie przerwać tachyarytmię lub stymulować serce do skurczów.

W obudowie znajduje się specjalne gniazdo, do którego podłącza się elektrody. Elektrody zbudowane są z przewodów, które otacza powłoka wykonana z silikonu lub poliuretanu, stanowiąca materiał praktycznie obojętny dla organizmu i nie powodujący krzepnięcia w kontakcie z krwią. Drogą naczyń krwionośnych elektrody umieszczane są wewnątrz jam serca.

Istnieją dwa sposoby umocowania elektrod wewnątrz serca. Pierwszy, tzw. bierny, polega na zaczepieniu końcówką elektrody o jedno z licznych zagłębień w obrębie mięśniówki serca. Drugi – mocowanie czynne – odbywa się poprzez wykręcenie z końcówki elektrody małej spirali, która zagłębia się w mięśniu. System bierny jest nieco mniej stabilny, w pierwszych dobach po zabiegu istnieje ryzyko przemieszczenia się, czyli dyslokacji elektrody. Jego atutem jest natomiast mniejsze ryzyko zbyt głębokiej penetracji w mięsień sercowy i potencjalnej perforacji. Aktywny system mocowania elektrod jest bardziej stabilny i pozwala na umieszczenie elektrody w miejscu, które zapewnia lepszą, bardziej fizjologiczną stymulację serca. Ryzyko związane z możliwością powikłań jest tylko nieznacznie wyższe.

Przy wszczepianiu kardiowerterów-defibrylatorów znacznie częściej stosuje się aktywne sposoby mocowania elektrod. Wynika to głównie z faktu, że podczas wyładowania elektrycznego w czasie interwencji ICD ryzyko przemieszczenia biernie mocowanej elektrody jest większe. Poza tym często zachodzi konieczność umieszczenia końcówki elektrody w miejscu, które wymaga fiksacji aktywnej z racji braku możliwości zaczepienia elektrody biernej.

Ostateczny wybór metody mocowania elektrod zależy od konkretnej sytuacji klinicznej i decyzji lekarza wykonującego zabieg implantacji ICD.

Niekiedy stosuje się elektrody naszywane na powierzchnię serca – tzw. elektrody nasierdziowe. Wymaga to operacji kardiochirurgicznej i jest metodą z wyboru przy przeciwwskazaniach do użycia elektrod przezżylnych (inaczej: endokawitarnych).

Elektrody kardiowerterów-defibrylatorów różnią się nieco od elektrod stymulatorów, m.in. nieznacznie większą średnicą. Ich funkcja polega na przekazywaniu impulsów wysokoenergetycznych służących kardiowersji lub defibrylacji oraz impulsów o niskiej energii, które stymulują serce.

DZIAŁANIE

główną funkcją i zasadą działania kardiowertera-defibrylatora jest ciągłe monitorowanie rytmu serca i wykrywanie szybkich arytmii powstających w obrębie komór serca. W razie ich wystąpienia urządzenie rozpoczyna procedurę przerywającą arytmię.

W przypadku częstoskurczu komorowego pierwsze próby przerwania arytmii polegają na wyzwoleniu krótkiej serii szybkich impulsów stymulujących z końcówki elektrody umieszczonej w prawej komorze serca. Pozwala to często na przerwanie częstoskurczu. Jeżeli stymulacja antytachyarytmiczna nie powiedzie się, wtedy urządzenie przeprowadza kardiowersję, która polega na przepuszczeniu ładunku elektrycznego o wartości od 10 do 40 J między elektrodą wewnątrzsercową a metalową obudową generatora impulsów.

W razie migotania komór jedyną metodą przerwania arytmii jest zastosowanie defibrylacji. Impuls elektryczny, zwykle o wartości 20-40 J przemieszczany jest między elektrodą wewnątrzsercową a metalową obudową generatora impulsów, podobnie jak to ma miejsce w czasie kardiowersji, przy czym moment wyzwolenia ładunku nie jest synchronizowany z rytmem komór.

Nie zawsze pierwsza próba przerwania arytmii okazuje się skuteczna. Urządzenie podejmuje liczne próby przerwania częstoskurczów komorowych, natomiast w przypadku migotania komór, jeśli kilka kolejnych prób defibrylacji nie prowadzi do przywrócenia prawidłowego rytmu, urządzenie zaprzestaje wyładowań.

W bardzo uszkodzonym sercu może dojść do powstania tzw. burzy elektrycznej. Polega ona na licznych napadach tachyarytmii następujących po sobie w krótkich odstępach czasu. Może to prowadzić do serii licznych wyładowań ICD i wymaga pilnego wezwania Pogotowia Ratunkowego i skierowania pacjenta do ośrodka kontrolującego urządzenie.

Każdy kardiowerter-defibrylator jest równocześnie stymulatorem i podlega jego zasadom działania: sterowaniu i stymulacji. Sterowanie polega na ciągłym monitorowaniu pracy serca i zastosowaniu stymulacji jedynie wtedy, kiedy własny rytm okazuje się niewystarczający, lub w ogóle go brak.

Stymulacja serca jest często potrzebna po zastosowaniu kardiowersji lub defibrylacji. Prawidłowe sterowanie umożliwia unikanie konkurencyjnej wobec własnego systemu bodźcoprzewodzącego pracy ICD: jeżeli urządzenie odbierze naturalne pobudzenie serca w określonym czasie, nie wyśle kolejnego impulsu stymulującego.
Kardiowerter-defibrylator nie leczy choroby serca, która jest przyczyną powstawania tachyarytmii. Jego zadaniem jest przerwanie zaburzeń rytmu i tym samym zapobieganie nagłej śmierci sercowej.

ŹRÓDŁO: www.dobre-serce.pl